Łeba, Ustka, Władysławowo, Sopot, Hel, Międzyzdroje, Kołobrzeg
24 lipiec 2013r.
TRZEBIATKOWA to gniazdo znanej na Kaszubach rodziny szlacheckiej, położone 6 km na zachód od Tuchomia. Wzmiankowana była już w roku 1345, a przed rokiem 1385 weszła w skład klucza tuchomskiego. Dziś to typowa rolnicza wieś, powoli rozwijająca się także jako ośrodek agroturystyki. Interesującą budowlą jest tutejszy filialny kościół, wzniesiony w 1911 roku. Warto też zajrzeć na dobrze zachowany stary cmentarz. W roku 2001 nieoopdal wsi odkryto cmentarzysko kultury pomorskiej. Przypuszczalnie w pobliżu cmentarzyska musiała wówczas istnieć neolityczna osada. Możliwe, że po zakończeniu prac powstanie tu plenerowa ekspozycja. KRAMARZYNY, położone 10 km od Tuchomia, stanowią jedną z najdalej na zachód leżących wsi zamieszkanych obecnie przez Kaszubów. Około 1610 roku została ona założona pośród bagien i błot przy trakcie z Miastka do Bytowa i przez wieki należała do powiatu miasteckiego. Przed wojną Kramarzyny zamieszkane były przez Niemców, którzy w początkach XX wieku wybudowali kościół z kamienia i cegły. Po wojnie wieś zasiedlili Kaszubi z okolicznych wsi. W okolicy brak dużych jezior, ale rekompensują to szczególnie malownicze krajobrazy. Interesującym miejscem jest leżące 3 km na północ od Kramarzyn TUROWO, znajdujące się już w gminie Miastko. W tej niedużej osadzie istnieje unikatowa, licząca 15 kaplic ścieżka różańcowa, wybudowana po wojnie przez mieszkańców wioski. Na południe od Kramarzyn i Tuchomia przebiega granica wododziału pomorskiego. MASŁOWICE i MASŁOWICZKI leżą na północny zachód od Tuchomia. Obie przypominają górskie wioski - zabudowania porozrzucane są wśród rozlicznych wzgórz i dolin. Metryka tych miejscowości jest stosunkowo niedawna - powstały w początkach XVIII wieku, gdy na dobrach królewskich osadzono kolonistów z głębi Niemiec. Nazwy obu wsi utworzono od nazwiska ówczesnego ministra von Massowa. Z czasem zamieszkujący pobliskie wsie Kaszubi przerobili niemiecką nazwę Massowitz na Masłowice i tak już zostało. NOWE HUTY, usytuowane także w pobliżu Tuchomia, również zostały założone w 1740 roku przez niemieckich kolonistow. W końcu XVIII wieku istniała tu nieduża huta szkła, produkująca butelki i szkło okienne. Początkowo zresztą osada ta nosiła nazwę Szklane Huty (Glasshuetten) i dopiero od 1778 roku nazywana była Nowymi Hutami. W ostatnich latach okolice Tuchomia i Masłowic upodobali sobie artyści. Od 1993 roku rokrocznie w lipcu odbywają się tutaj sympozja polskich artystów tworzących za granicą. W roku 1924 Mieczysław Orłowicz, autor przewodnika po województwie pomorskim, pisał: „Także pod względem krajobrazu okolica ta posiada wiele uroku. Duże, głuche lasy sosnowe, a wśród nich śpią długie i ciche jeziora. Ostępy leśne mają tu jeszcze dziewiczość pierwotnej przyrody". Do dziś niewiele się pod tym względem zmieniło. Może przybyło trochę asfaltowych dróg, sklepów i telefonów, ale reszta jest tak samo warta zobaczenia jak przed 70 laty. Mankamentem jest słabo rozwinięta baza noclegowa, lecz dla wytrawnych turystów to niewielka przeszkoda. LIPNICA, wieś gminna, położona jest przy trasie Chojnice-Bytów, w odległości 23 km od Bytowa, w pobliżu dwóch jezior - Trzebielsk oraz oddalonego o 2 km Jeziora Kiedrowickiego. Pomimo starego rodowodu wieś ta nie posiada zabytków, a charakter dawnej ulicówki zatarły wybudowane w ostatnich latach domy. Obecnie jest siedzibą gminy. Nad Jeziorem Kiedrowickim znajduje się małe pole namiotowe i dzikie kąpielisko. BORZYSZKOWY to duża wieś leżąca 6 km na zachód od Lipnicy, nad rozległym Jeziorem Borzyszkowskim. Po raz pierwszy wzmiankowano o Borzyszkowach w dokumencie potwierdzającym sprzedaż wsi Janowi Szademu w 1352 roku. Nabywca uzyskał wówczas prawo patronatu nad istniejącym tu kościołem. Podobnie jak w sąsiednim Brzeźnie, mieszkała tu kultywująca herbowe tradycje szlachta zagrodowa, zwana również pankami. Szczególnie wart obejrzenia jest wspaniale zachowany drewniany kościół z 1724 roku. Wśród jego barokowego wyposażenia zwraca uwagę ambona z herbami fundatorów. Przy kościele usytuowana jest kolorowa rzeźba, upamiętniająca drugi zlot rodziny Borzyszkowskich. Warto także zwrócić uwagę na żarna młyńskie leżące na przykościelnym placu oraz znajdujący się na cmentarzu grób głównego komendanta TOW „Gryf Pomorski" - Józefa Gierszewskiego. W pobliskiej wsi Ostrowite funkcjonuje kopalnia żwiru, która przyczyniła się Barokowy kościół w Borzyszkowach do obniżenia poziomu wody w Jez. Borzyszkowskim i sąsiednich zbiornikach. ŁĄKIE leży między Borzyszkowami a Brzeźnem Szlacheckim. Chociaż nie ma tu zabytków, wieś jest interesująca ze względu na zachowany historyczny układ zabudowy, wraz z dziedziczonymi od wieków gruntami. W Łąkiem zobaczyć można, jak wyglądała niegdyś wieś szlachty zagrodowej. W centrum Łąkiego znajduje się pomnik poległych podczas I wojny światowej. Od kilku lat nad pobliskimi jeziorami rozwija się letniskowa zabudowa.