Noclegi nad morzem w Polsce

Sopot

19 lipiec 2013r.

SOPOT WIADOMOŚCI GEOGRAFICZNE Położenie i funkcje Kąpielisko bałtyckie i miasto liczące około 51 tys. mieszkańców. Zajmuje obszar o pow. 17,3 km2 i jest najgęściej zaludnionym miastem na terenie województwa gdańskiego, gdyż na 1 km2 przypada '3027 osób (w Gdyni 1876). Znane jest od 1823 jako uzdrowisko, a później także modne kąpielisko, odwiedzane masowo przez turystów i wczasowiczów. Leży nad Zatoką Gdańską, pod 54°26'28" szerokości geograficznej północnej, zajmując teren wzniesiony od 0 do 152,8 m n.p.m. 55,4% powierzchni miasta zajmują lasy, parki i zieleńce. Sopot jest usytuowany centralnie między dwoma wielkimi miastami portowymi i przemysłowymi. Gdynią i Gdańskiem, tworząc z nimi aglomerację liczącą około 760 tys. mieszkańców, odwiedzaną w sezonie letnim przez kilka milionów turystów i wczasowiczów. Od dziesiątków lat pełni funkcje: mieszkaniową, turystyczną, wypoczynkową i rozrywkową. Jest nadto obecnie ośrodkiem nauki, oświaty i kultury a także lecznictwa, głównie balneologicznego. W małym stopniu rozwija działalność przemysłową i handlowo-usługową. Środowisko geograficzne Elementy fizjograficzne składające się na krajobraz Sopotu układają się pasmami biegnącymi równolegle do brzegu Zatoki Gdańskiej. Ten zbiornik wodny jest południową częścią Bałtyku, wciskającą się olbrzymim półkolem o promieniu około 55 km w głąb ziemi pomorskiej, a zajmującą obszar o pow. 5480 km2. Największa głębokość Zatoki Gdańskiej, znajdująca się w okolicy Bornholmu wynosi 118 m, zaś wody przybrzeżne na terenie Sopotu i dalej na południe są płytkie, a dno piaszczyste, co stwarza warunki wygody i bezpieczeństwa dla kąpiących się. Dopiero w odległości około 200 m głębokość dochodzi do 2—3 metrów, ale na przestrzeni tej występują wybrzuszenia dna w postaci podwodnych ławic, biegnących równolegle do linii brzegowej. Umożliwiają one wypoczynek zmęczonemu pływakowi. Głębokość wody przy końcu mola wynosi 6—7 m przy średnim stanie wody. Falowanie morza przy brzegu sopockim przy wiatrach północno--zachodnich jest niewielkie dzięki naturalnej zasłonie, jaką jest Mierzeja Helska, położona w odległości około 17 km. Największe spiętrzenie fal występuje przy wiatrach północno-wschodnich i wschodnich, kiedy wysokość ich może sięgać do ponad 1,50 m. Dochodzi też wówczas do podnoszenia się poziomu wody, pędzonej przez silny ruch powietrza. Zjawisko tego rodzaju zaobserwować można podczas jesiennych i zimowych sztormów. Najwyższy poziom wody w minionych 150 latach wyniósł w rejonie Sopotu 1,64 m ponad przeciętny stan, a najniższy poziom tafli wodnej wynosił 1,05 m poniżej średniego poziomu. Przypływów i odpływów morza, które na wybrzeżach Bałtyku osiągają wysokość 2—3 cm, w Zatoce Gdańskiej nie dostrzega się. Istotne dla kąpieliska zasolenie wody morskiej nie jest u brzegów sopockich wysokie, gdyż wynosi zaledwie od 4,5 do 8,8 %o, średnio około 7,2%o, podczas gdy średnie zasolenie mórz otwartych waha się od 32 do 35%. Do wy słodzenia wody zatokowej a także jej mętnienia przyczynia się wpływ do Bałtyku ogromnej masy wód wiślanych. Spychają je pod Sopot wschodnie wiatry i wówczas woda zatraca swoją przezroczystość. Przy wiatrach przeciwnych jest ona tak czysta, że przy końcu mola widzi się wyraźnie dno morskie. Dla korzystających z kąpieli wielkie znaczenie ma temperatura wody. Przy brzegu sopockim jest ona na ogół niska, a ponadto występują tu częste zmiany temperatury wody. W miesiącach letnich waha się ona od 16 do 24°, przy czym najcieplejsza bywa w sierpniu, chłodniejsza w lipcu, kiedy-osiąga 18°, we wrześniu i czerwcu 14—16°. Oczywiście dane powyższe nie są stałe i zależą od nasłonecznienia, temperatury powietrza, a także ruchów wody przepychanej przez wiatr lub prądy płynące wzdłuż wybrzeża. Ogromne znaczenie zdrowotne przy stosowaniu kąpieli jako zabiegu kuracyjnego mają składniki chemiczne występujące w wodzie morskiej. Badania jej pod tym względem przeprowadzono w Sopocie już w 1810, a następnie po powstaniu w 1823 uzdrowiska. Określono również wtedy ich uzdrawiające oddziaływanie przy różnych schorzeniach. Lokalny mikroklimat Sopotu kształtuje po części morze sąsiadujące z obszarem lądowym, na którym jako ważny czynnik traktowana jest wysoka na kilkadziesiąt metrów krawędź wysoczyzny porośniętej starym drzewostanem leśnym. Te dwa elementy tworzą jakby ścianę osłaniającą kąpielisko przed najczęstszymi wiatrami zachodnimi. Ważnym składnikiem mikroklimatu sopockiego jest nasłonecznienie, silniejsze niż na większości obszarów w głębi kraju. Najwięcej dni słonecznych występuje w maju i czerwcu oraz w sierpniu, w którym bywają często dni upalne. W gorące dni lipcowe i sierpniowe temperatura powietrza dochodzi do 35 , zaś w zimie spada do -25 . Wody Zatoki Gdańskiej mają w zimie temperaturę wyższą o 1,3 od warstwy powietrza tuż nad wodą. Roczna ilość opadów wynosi w Sopocie 540— 550 mm, czyli jest mniejsza niż na obszarach w centrum kraju, gdzie sięga 600 mm. Ważnym zjawiskiem dla korzystających z plaży i spacerów w parkach nadmorskich jest bryza morska, czyli wiejący od morza podczas upalnych dni ku rozgrzanemu lądowi słaby wilgotny wietrzyk, wyczuwalny tylko w pasie nadbrzeżnym. Jego szybkość na plaży wynosi 3—5 m/sek. W nocy, po ochłodzeniu się lądu występuje bryza lądowa, ruch powietrza w stronę cieplejszego morza. Niezwykle ważne dla zdrowia jest występowanie w nadmorskim powietrzu jodu. emitowanego szczególnie silnie w słoneczne popołudnia. Oprócz jodu pojawia się chlorek sodowy, a nadto fosforany, krzemiany, siarczany magnezu, wapnia i potasu, wydzielane przy intensywniejszym falowaniu wody. Obok oddziaływania chemicznego ważne są również dla organizmów kąpiących się uderzenia fal, pobudzające krążenie krwi i utleniające tkanki. Istotny jest także ruch powietrza w czasie bryzy morskiej. Jest ono idealnie czyste, zawiera prócz soli więcej ozonu niż na lądzie. Pod wpływem tych wszystkich elementów, których źródłem jest morze, zachodzą zmiany w składzie chemicznym krwi i regulacja procesów w układzie wegetatywnym ciała. Podstawowym warunkiem przy zabiegach kąpielowych jest czystość wody w pasie przybrzeżnym. Warunki pod tym względem nie są obecnie zadowalające, gdyż wody zatruwane są ściekami płynącymi z miast oraz zrzutami olejów ze statków. * Najatrakcyjniejszym miejscem dla kąpiących się jest pas plaży, ciągnący się w Sopocie na przestrzeni 4300 m. Jego szerokość wynosi 30 do 150 m, ale jest ona zmienna i zależy od poziomu morza, budującego lub niszczącego działania fal i ruchu wody ku południowi. Woda niesie materiał skalny, zabierany z podlegającej abrazji (niszczeniu brzegu morskiego przez ruchy wody) Kępy Redłowskiej. W północnej części plaży widać piasek gruboziarnisty, a dalej coraz drobniejszy. Na terenie Sopotu plaża jest na ogół dobrze zagospodarowana i wyposażona w obiekty służące kąpiącym się. Plaże muszą być systematycznie czyszczone ze śmieci oraz wodorostów wyrzucanych podczas sztormów masowo na brzeg. Opiekę nad plażą pełni przedsiębiorstwo Kąpielisko Morskie, które utrzymuje również straż wodną - pogotowie czuwające nad bezpieczeństwem kąpiących się. Specjalna służba wodna na łodziach motorowych strzeże oddalonych od brzegu połaci Zatoki Gdańskiej. Plażę sopocką oddziela od dalszej części lądu, na której rozbudował się Dolny Sopot, wąski pas wydmowy zbudowany przez morze i wiatr, porośnięty krzewami (wiklina, róża parkowa i in.) oraz ziołami, głównie trawami (wydmuchrzyca piaskowa, szczotlicha siwa, turzyca piaskowa, honkenia piaskowa, lepiężnik kutnerowaty). Zarówno krzewy jak i zioła niszczone są przez plażujących. By je ratować — stawia się ogrodzenia i obmurowania od strony parków i alejek, umieszcza tablice informacyjne. Początków nikłego zrazu pasa wydmowego należy szukać w północnej części brzegu sopockiego. Stopniowo wznosi się on na wysokość do 2—2,5 m. Miejscami przerwany jest przez przejścia do plaży lub dla zrobienia miejsca dla budynków przyplażowych. W południowej części wybrzeża sopockiego wydmy zanikły i ukazują się dopiero pod Jelitkowem. Dolny Sopot. Tak nazywana jest wschodnia, nadmorska część miasta, leżąca między obecnym brzegiem morskim a brzegiem Morzą Litoryno-wego, czyli tzw. skarpą sopocką. Ciągnie się Dolny Sopot pasem o szerokości od 200 do 700 m, wysokości do 3 m, pozostającym pod silnym wpływem morza i posiadającym specyficzny mikroklimat. Jeszcze * w związku z tymi skażeniami wody kąpiel w Sopocie jest obecnie zabroniona. w XVI w. teren ten był nieprzebytym mokradłem. Dopiero w XVII w. rozpoczęto stopniowe, trwające do lat siedemdziesiątych naszego stulecia odwadnianie, osuszanie i meliorowanie tego obszaru. Jeszcze w połowie XIX w. miał on charakter rozległej łąki, pociętej rowami odwadniającymi. Dzisiejszą ul. Bieruta wytyczoną w 1875 nazwano wówczas ulicą Łąkową. Pierwsze osiedle, założone przez rybaków, powstało w Dolnym Sopocie już w XVII w. i znane jest z planiku wsi, wykonanego w 1714. Zabudowa związana z powstaniem uzdrowiska kontynuowana jest od 1819, a na większą skalę od 1823. Zarysowujące się stopniowo ciągi uliczek, a właściwie dróżek, przy których wznoszono grupy domków, ujęto planem urbanistyczno-architektonicznym dopiero po nadaniu wsi Sopot praw miejskich w 1901. Odrębnym, prawie czysto kaszubskim osiedlem była wioska Karlikowo, ciągnąca się wzdłuż obecnej ul. Dzierżyńskiego. Pierwsze nazwy ulic: Morska (dziś Bohaterów Monte Cassino), Północna (Powstańców Warszawy) i Południowa (Grunwaldzka) nadano polnym piaszczystym drogom w 1824. Pierwszy, utwardzony chodnik zbudowano w 1858 po wschodniej stronie obecnej ul. Grunwaldzkiej, a bruk uzyskała jako pierwsza w 1874 ul. Bohaterów Monte Cassino. Stopniowo kanalizowano potoki, których ongiś przepływało przez Dolny Sopot 12. Na położenie ich końcowych odcinków wskazują obetonowane ujścia na brzegu morskim. Zabudowa Dolnego Sopotu wiązała się z rozwojem uzdrowiska. Dla kuracjuszy budowano prócz zespołu kąpielowo-rekreacyjnego domki, a później wille, obiekty usługowe itp. Dla ich wygody i przyjemności zakładano i poszerzano parki, alejki spacerowe, dojścia do plaży i inne. Ze względu na nich zlikwidowano stare osiedle rybackie z XVII w., przenosząc je na nowe miejsca. Dojścia i przejazdy z Dolnego do Górnego Sopotu powstawały od 1870 do ostatnich lat. Górny Sopot. Nazwą tą określa się część Sopotu, która zajmuje opisaną wcześniej Platformę Wrzeszczańsko-Oliwsko-Sopocką, rozciągającą się od skarpy do podnóża krawędzi Wysoczyzny Gdańskiej. Odnosi się ona również do osiedli powstałych w głębi wzmiankowanych dolin erozyjnych. W tej części miejscowości znajdowała się kolebka dzisiejszego Sopotu i tędy przebiegała ongiś prastara via regia czyli droga królewska, biegnąca z głębi kraju nad Bałtyk, w tym do dużego wczesnośredniowiecznego osiedla portowego w Pucku. Jest to dzisiejsza al. Niepodległości, główna arteria komunikacyjna, podążająca z Gdańska przez Gdynię, Słupsk do Szczecina. Równolegle do niej poprowadzono w 1870 linię kolejową. W związku z tym wyłoniła się konieczność wybudowania pod torami dwu przejazdów na liniach ulic Podjazd i Dzierżyńskiego, a także wiaduktu w Kamiennym Potoku. Nadto wykonano kilka tuneli dla pieszych, w tym jeden pod arterią kołową, znajdujący się na osi ul. Bohaterów Monte Cassino, zbudowano po ostatniej wojnie. Cały pas terenu miejskiego, rozciągający się u podnóża wysoczyzny, zabudowano głównie po 1870. Obszar położony między skarpą a al. Niepodległości oraz ul. 1 Maja zabudowywany był od wczesnego średniowiecza. Obecna zabudowa tego terenu, na ogół interesująca architektonicznie, powstała w 2 poł. XIX i w 1 ćwierci XX w. W przeszłości istniały kolejno n.a tym obszarze: gród wczesnośredniowieczny, wieś książęca, a następnie klasztorna, osiedle bogatych kupców gdańskich, zespół posesji szlacheckich i magnackich, a wreszcie istniejąca zabudowa. W Górnym Sopocie rozwinęło się w XIX i XX w. centrum dzisiejszego miasta z pl. Konstytucji 3 Maja na dawnym Wzgórzu Morskim, dworcem kolejowym, pocztą, ratuszem, dwoma kościołami, obiektami szkolnymi itp. Ta część Sopotu posiada powietrze mniej wilgotne niż obszar nadmorski i korzystne zdrowotnie sąsiedztwo z zalesioną wysoczyzną, tworzącą osłonę od zachodnich wiatrów. Jednakże w pasie tym występuje od dawna, a zwłaszcza od kilkunastu lat niezwykle silne zanieczyszczenie środowiska spalinami w związku z wielkim natężeniem ruchu samochodowego na głównej arterii drogowej, a także coraz silniejszym na równoległej ul. Armii Czerwonej, biegnącej bezpośrednio u podnóża krawędzi wysoczyzny. Korzystniejsze warunki pod względem czystości powietrza posiadają mieszkańcy osiedli w dolinach sopockich, w których dokuczliwe bywają natomiast spływy zimnego powietrza ku obszarom nadmorskim. Atrakcją tej części miasta, począwszy od skarpy aż do podnóża wysoczyzny są liczne obiekty willowe, prawdziwe perły architektury eklektycznej, secesyjnej i modernistycznej. Większość z nich uzyskała status zabytków i została oddana pod opiekę konserwatora. Powojenne blokowe budownictwo mieszkaniowe, zajmujące niektóre doliny, częś( Kamiennego Potoku i fragmenty terenu w południowej części miasta różni od budownictwa spotykanego na terenie całego kraju. Można je oceniać jedynie w kategoriach użytkowych, a nie estetycznych. Wysoczyzną Gdańska z jej malowniczymi dolinami, wzgórzami i ciągami wzniesień oraz bujnym pokryciem dorodnym lasem jest znakomitym terenem do uprawiania przechadzek, niegdyś w wysokim stopniu, obecnie mało wykorzystywanym. Staraniem miłośnika przyrody i pięknych widoków Alberta Weissa, zmarłego w 1909 przeprowadzono na wysoczyźnie sieć dróżek i ścieżek spacerowych, ustawiono ławeczki, zbudowano wejścia na wzniesienia, urządzono kilka punktów widokowych. Współcześnie odnowiono te dróżki, zbudowano schodki w stromych miejscach oraz postawiono szałasy, aby ułatwić miłośnikom przechadzek wędrówki po lasach i wzniesieniach. Wielkim błędem było jednak zastąpienie drewniano-ziemnych wejść betonowymi, a wręcz za obrazę naturalnego środowiska można uważać zbudowanie drogi betonowej na tzw. Wzgórze Olimpijskie. Przepięknie natomiast urządzono dolinkę Prątki z malowniczym Jeziorkiem Nowowiejskiego pośrodku. Sąsiaduje z nią niewielka mulda, która od 1909 mieści słynną sopocką Operę Leśną. Te i inne doliny poznamy szczegółowiej w czasie wędrówek po trasach spacerowych.