Noclegi nad morzem w Polsce

Park i Oliwskie Zoo

19 lipiec 2013r.

Schodzimy z Pachołka zachodnią ścieżką na ul. Spacerową i skręciv " w prawo dostajemy się za zakrętem do wylotu ul. Karwieńskiej, ki zaprowadzi nas do leżącego w odległości 1 km, sławnego z ur krajobrazowej oiiwskiego ZOO, istniejącego od 1954. Zajmuje ono ol 100 ha terenu śród- i przyleśnego, rozciągającego się w urokliwej doi Żyje w nim około 1000 okazów zwierząt, reprezentujących przeszło 190 gatunków. Po zwiedzeniu zwierzyńca wracamy autobusem do pierwszego przystanku i idziemy dalej pieszo ul. Spacerową, biegnącą u podnóża Pachołka. Po lewej, przy odgałęzieniu ul. Opackiej oglądamy dawny dworek z około 1820, wzniesiony na miejscu starszego o nazwie "Toten-hof'. Istniejący, o nazwie Karlshof, był od 1892 do 1939 jednym z miejsc zebrań i imprez Polonii oliwskiej. Nieco dalej mijamy dawny młyn klasztorny, czynny w tym miejscu od XVI w. Obecny pochodzi z rozbudowy w 1874. Wchodzimy na dawny rynek, obecnie ul. I Armii Polskiej. Niegdyś była to główna droga wsi klasztornej Oliwa. W prawo odgałęzia się ul. Kwietna, w przeszłości droga prowadząca do większości młynów wodnych Oliwy i do Doliny Radości. Przy niej powstało niegdyś osiedle robotników pracujących w młynach. Zachowało się kilka starych domków robotniczych, a nad potokiem stawy lub ich ślady oraz upusty, trzy dworki z XVIII/XIX w. i Kuźnia Wodna, czynna od XVI w., obecnie placówka muzealna, podlegała Muzeum NOT w Warszawie. Dojście ul. Kwietną, około 1,5 km. Przy dawnym rynku oglądamy dom nr 8 (obecnie w przebudowie), w którym mieściła się karczma "Przed Klasztorem". Obok pod nr. 7, na parterze, czynna była w latach 1938-1939 upamiętniona tablicą Świetlica Gminy Polskiej Związku Polaków. Dalej widać stare domki przyrynkowe z XVIII/XIX w. Po lewej zwraca uwagę gotycki Dom Bramny z około 1300, przez wieki główny wjazd na teren opactwa. Od 1709 (kiedy 9 cystersów zmarło w nim na szalejącą na Pomorzu dżumę) nazywany był Domem Zarazy. Po kasacie dóbr cysterskich rezydował w nim sołtys, a następnie wójt gminy Oliwa. Zajmuje go administracja budynków. Przez otwór bramny wchodzimy na teren dawnego opactwa i podążamy drogą biegnącą po tamie z XIII w., zbudowanej dla spiętrzania wody potoku, która poruszała najstarszy istniejący od pocz. XIII do XIX w. młyn zbożowy cystersów. Na lewo od drogi, którą idziemy, rozlewał się Plan zespołu poklasztornego oo cystersów i fragment starej Oliwy 1. Dawny miyn klasztorny, 2. Dom Bramny, 3. ..Dom Polski". 4. Szafarnia klasztorna siedziba Kurii Biskupiej, 5. Seminarium Duchowne, 6. Katedra, 7. Kościół Św. Jakuba. 8. Stary Pałac Opacki, 9. Nowy Pałac Opacki, 10. Alpinarium obszerny staw młyński, osuszony w XIX w. Przy zbiegu naszej dróżki z ul. Cystersów widzimy po prawej (obok szkoły) fragment gotyckiego muru, który otaczał kiedyś kościół i klasztor, a dalej piętrowy budynek dawnej szafami klasztornej, spalonej przez Niemców w 1945 i odbudowanej około 1960 na siedzibę Kurii Biskupiej. Od południa przytykał do tego budynku młyn, a od północy browar klasztorny, po którym pozostała jedynie wschodnia ściana szczytowa, przytykająca do południowej wieży katedry, przed którą stajemy. Jest to dawny kościół konwentu cysterskiego, po likwidacji klasztoru parafialny, a bullą papieską z 1925 podniesiony do godności katedry diecezji gdańskiej. Historia budowy tej świątyni sięga może jeszcze końca XII lub najpóźniej początku XIII w. Była ona niszczona parokrotnie przez Prusaków, a następnie Krzyżaków oraz pożar w 1350 i gdańszczan w 1577. Odbudowywano ją i rozbudowywano, a obecnie kształty uzyskała pod koniec XVI w., kiedy skonstruowano sklepienia nawy głównej i transeptu. Jest budowlą typu bazylikowego (nawa środkowa wyższa, boczne niższe) z transeptem, nawą obiegową (ambit) wokół prezbiterium, z trzema kaplicami z XV, końca XVI i pocz. XVII w. oraz kruchtą z 1910. Długość wnętrza 97,6, szerokość 10-przęsłowej nawy głównej i 6-przęsłowego prezbiterium 8, a wysokość 17,7 m. Nawa południowa krótsza i węższa od północnej. Fasadę zachodnią z 2 poł. XIV w. flankują dwie wieżyczki wysokości 46 m. Ich hełmy z 1771, zniszczone w 1945 przez Niemców, zrekonstruowano w 1971. Portal pochodzi z 1688. Do kościoła przytykają od południa częściowo zachowane zabudowania klasztoru z XIII-XIV-XVI w. Część rozebrali Niemcy w XIX w. Obecnie d. klasztor jest siedzibą Seminarium Biskupiego. Dla jego potrzeb dobudowano w 1957/58 skrzydło wschodnie, a w 1984—86 skrzydło południowe, stojące oddzielnie. Wyposażenie świątyni pochodzi z XVI—XIX w. Fundatorami większości dziel sztuki byli polscy opaci, głównie Dawid Konarski (1589—1616), Michał Antoni Hacki (1683—1703) i Jacek Rybiński (1740-1782). Spośród 24 ołtarzy wyróżnia się walorami artystycznymi dawny ołtarz główny p.w. Św. Trójcy, wykonany z drewna w 1604. Znajduje się on od 1688 w północnej części transeptu. Monumentalnym dziełem, reprezentatywnym dla okresu baroku, jest obecny ołtarz główny fundacji opata Hackiego z 1688. Znanym szeroko dziełem z okresu rokoka są sławne Katedra i klasztor w Oliwie rzut przyziemia I. Wielkie organy, 2. Nagrobek rodzinny Kosów, 3. Obraz "Koronacja Najświętszej Ma Panny". 4. Kaplica chrzcielna. 5. Dawny ołtarz główny, 6. Ołtarz barokowy, 7. Stalle, 8. Otta Czterech Ewangelistów, 9. Kaplica Opacka. 10. Grobowiec książąt pomorskich. II. EpitatU Rajnolda Heindensteina. 12. Epitafium opatów oliwskich, 13. Wejście do dormitoriów. 14. M; organy, 15. Arkady międzynawowe. 16. Ambona, 17. Stalle, 18. Ołtarz główny. organy oliwskie, wykonane przez Jana Wulfa z Ornety (po wstąpieniu c klasztoru brata Michała) w latach 1763 1788, fundacji opata Rybiński go. Na jego zlecenie wykonano około poł. XVIII w. piękną rokokov ambonę i wystrój kaplic. Z czasów opata D. Konarskiego pochodzą wspaniałe stalle katedry, wspomniany ołtarz renesansowy Św. Trójcy, okazały grobowiec książąt pomorskich i inne. Portret tego opata mieści się w pięknym renesansowym epitafium widocznym na filarze przy prezbiterium. Katedra oliwska jest wielkim skarbcem pamiątek polskości. Niemal wszystkie dzieła sztuki ołtarze, obrazy, sprzęt, epitafia, płyty nagrobne, paramenty, grobowce i in. pochodzą z polskich fundacji i opatrzone są polskimi nazwiskami. Za najcenniejsze uchodzą dwa zespoły portretów książąt pomorskich i królów polskich, jeden z 2 poł. XVI w., namalowany na ścianach prezbiterium, drugi z 1613 pędzla Hermana Hana, umieszczony w 1987 na poprzednich. W grupie tych ostatnich, malowanych na deskach znajdują się rzeczywiste podobizny królów Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. W d. klasztorze zachowały się oryginalne krużganki gotyckie z XIV w., a w nich malowidła na płótnie z XVIII w., gotyckie, renesansowe i barokowe portale oraz pamiątkowa tablica z napisem informującym zawarciu pokoju oliwskiego w 1660. Z krużganków wejście m. in. do d. kapitularza z XIII w., wielkiego refektarza z czasów gotyku i renesansu, małego refektarza zimowego zwanego Salą Pokoju, gdyż w nim miał być podpisany pokój między Polską i Szwecją w 1660 (podpisano go na dębowym, zachowanym do dziś stole). W wielkim refektarzu znajduje się fryz portretowy, ukazujący podobizny 50 opatów, z których ostatnie 13 jest rzeczywistymi wizerunkami polskich opatów. W obydwu refektarzach mieści się Muzeum Diecezjalne, otwarte w 1975 przez obecnego papieża Jana Pawła II, wówczas metropolitę krakowskiego. Muzeum posiada eksponuje zbiory sztuki sakralnej Pomorza Gdańskiego, głównie z XV -XVIII w. W krużgankach organizowane są wystawy czasowe. Muzeum otwierane jest tylko w sezonie letnim, w godzinach popołudniowych. Wchodzi się do niego z południowej nawy katedry. Po wyjściu z katedry kierujemy się w prawo, wzdłuż muru obronnego i rodzaju baszty narożnej na uliczkę, prowadzącą do poopackiego parku. W głębi na wzniesieniu widzimy kościół Św. Jakuba z około 1300, przebudowany w XVII w., z wieżą z 1709. Od 1831 do 1945 należał do ewangelików, obecnie znów katolicki. Przez barokową bramę z XVIII w., obok d. spichrza opatów (z 1723), zrewaloryzowanego i zaadaptowanego obecnie na siedzibę Muzeum Etnograficznego. Po zwiedzeniu go wchodzimy do parku. Po prawej oglądamy dalszy ciąg muru obronnego (obeci stan z 1608), stanowiącego zachodnie zamknięcia dziedzińca pałacowej (cour d'honneur). Stoimy przed Nowym Pałacem Opackim z 1754-175 wzniesionym na miejscu starszego na zlecenie opata Jacka Rybińskieg Spalony w 1945 przez Niemców odbudowało w początku lat sześćdziesi, tych Muzeum Pomorskie w Gdańsku wraz ze stojącym obok Stary Pałacem Opackim z XV i XVIII w. W nowym znajduje się ekspozyc malarstwa współczesnego. Stary Pałac, tworzący wschodnie skrzyd zespołu przejął po odbudowie dla celów muzealnych Instytut Wodi PAN i zaadaptował dla swoich celów. Idąc dalej mamy po lewej skwerek w oprawie starodrzewu, a za nim i staw młyński z XV—XVI w., wykorzystany później jako jeden z elemei tów parku. Za stawem rozciąga się obszerny park krajobrazowy, ukszta towany około 1800 przez Salzmanna z Berlina, przy wykorzystani starszego założenia, po którym pozostały wspaniałe stare drzewa -olbrzymie buki, jodły, żywotniki, cisy, daglezje (jedlice), modrzewi sosny wejmutki i inne. Nie dochodząc do małej kaskady skręcamy na dróżkę w prawo i obo małego stawku, będącego pozostałością po pierwotn-ym korycie Potok Oliwskiego stajemy przed frontem Nowego Palaeu Opackiego. Ze schodów oglądamy parter ogrodu ozdobnego na wzór francuskich parków z XVII /XVIII w. Po bokach obramowanie alejkami, a w narożach 4 stożkowo strzyżone cisy. Obwiedziony dróżkami i bukszpanem trawnik zdobi kwietnik w rokokowym układzie. Od południa zamyka tę część parku sztuczny staw "Łabędzi". Przed nim stoją na postumentach granitowe popiersia książąt pomorskich Świętopełka II i Mści wuja II, dłuta zmarłego niedawno Alfonsa Łosowskiego z Gdańska. Wzdłuż stawu ciągnie się ku wschodowi wielka aleja strzyżonych lip o wysokości 15 m, której przedłużenie stanowią dwie niskie alejki, tworzące jakby tunele. Między alejkami widać długi wąski staw, na linii którego otwierał się dawniej widok na morze, dziś zamknięty drzewami. Równolegle do wielkiej alei leży sztuczna dolinka, dawny paradyż. Rosną w niej azalie, rododendrony i magnolie, a oprawę tworzą olbrzymie modrzewie, jedlice i inne. Przedłużeniem dolinki po drugiej stronie głównej drogi parkowej, prowadzącej od głównej bramy ku katedrze jest alpinarium z 1910 i ogród botaniczny, założony po wojnie. Z alpinarium sąsiaduje duża, rozbudowana w 1985 palmiarnia oraz cieplarnia z XVIII w. (niegdyś oranżeria) z egzotycznymi roślinami. Na terenie parku, głównie w cząści krajobrazowej otwarto w 1978 ekspozycję rzeźby figuralnej i form przestrzennych, dłuta gdańskich artystów. Główną bramą parku, obok stawu "Łabędziego" wychodzimy na ul. Armii Radzieckiej i skręciwszy w lewo dostajemy się do przystanku autobusu 122, którym powracamy do Sopotu, przed Grand Hotel. 8. Plac przed molo — al. Wojska Polskiego — Jelitkowo —* Przymorze — Sopot. Przechadzka nadmorską alejką do Jelitkowa, współczesne ośrodki wczasowe, nowoczesne hotele, wielka dzielnica Gdańska Przymorze fok. 3 godz., do Nowego Portu — 5 godz.). Z placu przed molem. ul. Wojska Polskiego idziemy obok Łazienek Południowych z 1907 i szeregu ładnych willi, pełniących na ogół funkcje domów wczasowych. Dalej okazale budynki sanatoryjno-wypoczynkowe. Dom Studenta i duży camping. Tuż za granicą Sopotu hotel "Marina", oddany do użytku w marcu 1985, posiadający basen, saunę, solariun korty tenisowe, sklep "Baltony" itp. W Jelitkowie duży park nadmorsk d. dom zdrojowy, restauracja, bary, hotel "Posejdon", kościół z 192 stare domy rybackie z 1 poł. XIX w. przy ul. Bałtyckiej, liczne dom wczasowe. Plaża szeroka i wygodna, ale bez urządzeń, gdyż kąpi w Jelitkowie wzbroniona. Przy pętli tramwajowej wsiadamy do tramwaju nr 2 lub 8 i jedzien w głąb wielkiej dzielnicy gdańskiej Przymorze. Nazwa wywodzi się c miana starej słowiańskiej osady rozciągającej się na tym terenie, a wymi nionej w 1279 w formie Primore. Współczesne Przymorze rozciąga się r 200 ha nadmorskich piasków, leżących przed wojną odłogiem. Pierws; budynek nr 68 przy ul. Śląskiej oddano w 1960. Wśród 4 ostatnii znajduje się przy ul. Obrońców Wybrzeża falowiec o długości 794 r Omawiana połać Gdańska składa się z dwóch części: Małego Przymor; z centrum przy ul. Śląskiej, gdzie wznosi się okazały, nowoczesny kości z lat siedemdziesiątych, zbudowany na okrągłym rzucie przez inż. arc