Noclegi nad morzem w Polsce

Łeba, Ustka, Władysławowo, Sopot, Hel, Międzyzdroje, Kołobrzeg

Drewniana checz kaszubska

07 czerwiec 2012r.

Uboga zazwyczaj była drewniana checz kaszubska. Pierwotnie dymna i niska o małych okienkach, skąpo tylko przepuszczała światło dzienne, nadając wnętrzu charakter ponury. Aby więc wnętrze to rozjaśnić, stosowano malowidła ścienne o żywych barwach. Dla ożywienia izby malowano barwnie sprzęty. Kolor niebieski był zasadniczym tłem, na które rzucano pęki kwiatów czerwonych, żółtych w otoczeniu zielonego listowia. Artystyczne kompozycje powstawały symetrycznie na dwudzielnych drzwiach szatf, czyli tzw. "szelbiąga" albo "tobretu". Poszczególne elementy kwietnych zdobin odrywały się jakby od swojego zasadniczego trzonu i ożywiały gzymsy, szafy, brzegi półek. W taki sposób najważniejsze, składowe części głównego ornamentu powtarzały się po wiele razy, uderzały żywością barw i śmiałością rysunku. Podobnie malowano i ornamentowano skrzynie. Bywały one większe i mniejsze, proste lub zwężające się ku dołowi. Starsze opierały się na wysokich listwach, zabezpieczających dno skrzyni od próchnienia. Późniejsze miały toczone nóżki, gdyż podłoga izby była wówczas już drewniana, a nie gliniana lub ceglana jak dawniej. W skrzyni mieścił się przyodziewek, pięknie ułożony we wnętrzu, a w schowku od lewej strony przechowywano przedmioty cenniejsze, jak bursztyny, korale lub pieniądze. Do wieka skrzyni od wewnątrz przyczepione były ozdobne czepce. Skrzynie były bogato ornamentowane bukietami kwiatów. Nie były to kwiaty polne, skromne i powszechnie znane, lecz przeciwnie, występowały tutaj kwiaty hieratyczne, a więc róże silnie rozwarte, tulipany bogato wewnątrz zdobione, margerity wielolistne i wiele innych kwiatów, nie dających się botanicznie określić; bukiety bywały sztywne, w -pion wyprostowane, symetrycznie rozłożone. Były to bukiety uroczyste, odpowiadające w całej pełni swemu przeznaczeniu. Ornamentowany sprzęt stanowił wiano dziewczyny. Oprócz szaf i skrzyń wnętrze izby kaszubskiej zawierało stół, Przypominający stoły gotyckie, dalej stołki o ozdobnych, wycinanych oparciach, łóżka również malowane na szczytowej ścianie w serca i tulipany, wreszcie ławy, a później również bogato ornamentowane kołyski. Do dziś garncarze kaszubscy barwnie zdobią ceramikę użytkową, a więc talerze, dzbany, misy, kubki. Najważniejszy war-sztait Neclów z Chmielna wywarł wpływ na całą ceramikę kaszubską. Warsztat ten ustalił siedem wzorów zdobniczych, które nieustannie przetwarza się w różnych, artystycznych kompozycjach. Zasadnicze zdobiny są następujące: 1 — różdżka bzu, 2 — duży tulipan, 3 — mały tulipan, 4 — gwiazda kaszubska, 5 — lilia, 6 — łuska, 7 — wianek kaszubski. Warsztaty Necla czy Meissnera w Kartuzach oraz innych garncarzy kaszubskich zaopatrują w ceramikę nie tylko własny region, ale docierają do innych ziem Polski. W ceramice kaszubskiej występują barwy: modra i brunatna dla tła, a granatowa, zielona i żółta dla poszczególnych zdobin. Ulubioną barwą Neclów jest lazur o różnym nasileniu, który daje ich wytworom prawdziwie artystyczny poziom. W plastyce i rzeźbie Kaszubi wykazywali pewną jednostronność. Znamy tylko okazy rzeźby i plastyki kultowej. Kaszubskie obrazy na szkle zdają się pochodzić z XVIII w. Występują one dość równomiernie w różnych podregionach kaszubskich. Odmiennie niż w pozostałych regionach, artyści kaszubscy nie malowali postaci świętych — posługiwali się drzeworytami naklejanymi na szkło. Wzorami kaszubskimi zdobili tylko otok obrazu. Maniera ta wygasła w XIX stuleciu. Kaszubski haft jest wielobarwny; używa się do niego 7 kolorów. Być może wywodzi się on z siedmiobarwnej tęczy lub z haftów na starych czepcach. Najczęściej spotykanym motywem zdobniczym jest owoc granatu w najrozmaitszych transfi-guracjach, które lud zowie "śliwą" albo "makówką", dalej motyw tulipana, który pojawia się albo w formie zamkniętej, dwulistnej, albo rozwarty z wewnętrzną dekoracją, motyw róży wodnej czyli kaszubskiej o trzech odcieniach płatków w barwie niebieskiej. Przekomponowaniem róż są rozety ażurowe, zakratkowane. Występują też kwiaty powoju jako zgeometryzowane, trójkątne zdobiny; do geometrycznych motywów należy zaliczyć serca ażurowe, słońca, "kuronki", drobne trójkąciki i ząbki. Występują także "pszczółki", "wisienki", "żuczki", listki mieczykowate, dębowe oraz listki jagód czyli tzw. "borowiki" czy "borowicze". We współczesnym hafcie kaszubskim spotyka się także motywy palmetowe, kwiaty stokroci oraz różne odmiany "szyszki". We wszystkich współczesnych haftach zazwyczaj stosuje się kolor granatowomodry, zielony w tonacji oliwkowej i ognistą czerwień. Rzadko kolor brązowy, a nigdy fioletowy. Najpiękniejszy i najstarszy zarazem haft kaszubski można zobaczyć na czepkach kaszubskich tzw. złotogłowiach, wyszywanych piękną techniką, złotą i srebrną nicią kładzioną na aksamicie lub jedwabiu. Czepce te przypominają staropolskie okazy tego typu z XVII czy XVIII stulecia, również złotolite, plastycznie haftowane. Najczęściej występującym ornamentem kaszubskich czepców jest owoc granatu i palmeta w otoczeniu tulipanów i listków borowika. Czepce te są jedyną pozostałością kaszubskiego stroju ludowego. Haft kolorowy również łączy się genetycznie ze strojem i tu znajduje swoje uzasadnienie, gdyż zdobił on przyramki koszuli dziewczęcej, kołnierzyk i mankieciki, ozdabiał biały fartuszek i narożniki gorsecika. Z chwilą kiedy na Kaszubach przestano używać stroju ludowego, nie wygasł jeszcze haft. Poszczególne jego elementy przeniosły się na przedmioty codziennego użytku, na ręczniki, najpierw paradne, a potem użytkowe, na serwety, obrusy, poduszki, firanki, na bluzy i do dzisiaj haft kaszubski spotkać można w niejednym domu tak na wsi jak i w mieście.

ocena 3,8/5 (na podstawie 91 ocen)

Twój urlop jest w Twoich rękach - zaplanuj aby go dobrze spędzić.
kaszuby, turystyka, morze